Jak przejść na dietę eliminacyjną? Zasady i rodzaje

Dieta eliminacyjna (inaczej określana również jako dieta hipoalergiczna) to rodzaj jadłospisu wykluczającego spożywanie określonych pokarmów, na które dana osoba ma uczulenie (alergię). Stosuje się ją u pacjentów z celiakią (nietolerancją glutenu), a także u tych, u których dolegliwości żołądkowe czy skórne pojawiają się po spożyciu produktów mlecznych z laktozą czy z jajkami. U kogo więc sprawdzi się dieta eliminacyjna? Jak zacząć i którą z nich wybrać, by dostarczać do organizmu odpowiednie składniki odżywcze w pożądanych ilościach? I wreszcie – czy dieta eliminacyjna na odchudzanie jest dobrym pomysłem? O tych i innych aspektach diet wykluczających określone produkty piszemy poniżej – zapraszamy do zapoznania się z naszymi wskazówkami!

Diety eliminacyjne – rodzaje

Rodzaje diet eliminacyjnych rozróżnia się na podstawie konkretnego składnika, który należy usunąć z jadłospisu. Diety hipoalergiczne, stosowane najczęściej przez pacjentów to:

• dieta eliminująca gluten, czyli roślinne białka znajdujące się w pszenicy, jęczmieniu czy życie. Stosuje się ją zwykle przy celiakii, czyli schorzeniu, w którym spożywanie produktów z glutenem powoduje uszkadzanie kosmków jelitowych (receptorów znajdujących się w jelitach), a co za tym idzie – problemy ze zdrowiem w postaci bólu po jedzeniu, niedoborów składników mineralnych i witamin, a nawet anemię. Osoby eliminujące z jadłospisu gluten mogą zastąpić go produktami ryżowymi czy kukurydzianymi. Dla tych, którzy chcą wyeliminować gluten nie ze względów zdrowotnych, a w celu lepszego samopoczucia lub chęci zmiany nawyków żywieniowych polecamy dietę bez glutenu i nabiału do Suvibox.
• dieta eliminująca laktozę, czyli cukier mlekowy – znajdujący się w mleku krowim i jego przetworach. Stosuje się ją u osób uczulonych na ten cukier (uczulenie daje zazwyczaj objawy ze strony układu pokarmowego w postaci wzdęć, gazów, zatwardzenia, ale również biegunek po spożyciu mleka i jego przetworów). Dieta eliminująca te produkty jest wprowadzona również u pacjentów mających alergię na białka mleka krowiego. Alternatywą będzie wybór mlek, jogurtów czy serów roślinnych, których dostępność na rynku nieustająco rośnie.
• dieta eliminująca jajka (najczęściej konieczna do zastosowania u dzieci, ponieważ to właśnie u nich, częściej niż u dorosłych, występuje alergia na ten rodzaj pożywienia). Warto dodać, że częściej obserwuje się uczulenie na białko jaja, niż na żółtko. Nietolerancja może objawiać się problemami skórnymi (wysypką, zaognieniem fragmentów skóry), a także problemami trawiennymi.
• dieta eliminacyjna przy karmieniu piersią – generalnie najbardziej aktualne i najnowsze stanowiska lekarzy ginekologów, położników, pediatrów i dietetyków są takie, że młoda mama może jeść wszystko, na co ma ochotę. Pokarm dla dziecka tworzy się bowiem z krwi, a nie z treści żołądka. Należy jednak obserwować swoje dziecko i w przypadku podejrzenia alergii na konkretny składnik pokarmowy należy skonsultować się z lekarzem, który prawdopodobnie zaleci na próbę dietę eliminacyjną w celu sprecyzowania źródła problemu. (Dla przyszłych mam polecamy naszą dietę pudełkową dla kobiet w ciąży.)

Diety eliminacyjne stosuje się również w różnego rodzaju schorzeniach – w atopowym zapaleniu skóry, leczeniu trądziku czy przy niekontrolowanym namnażaniu się grzybów w organizmie (kandydoza). Wszystkie takie decyzje powinny być jednak podjęte wspólnie z lekarzem, ponieważ brak konkretnej grupy pokarmów w diecie może skutkować niedoborami i wówczas tę „lukę” należy wypełnić innymi propozycjami w jadłospisie bądź suplementacją.

Dieta eliminacyjna – wady i zalety

Zaletą stosowania diety eliminacyjnej jest oczywiście ustanie dolegliwości, które były wywoływane przez spożywanie konkretnego pokarmu, którego obecnie nie dostarcza się już do organizmu. Oprócz tego, przy włożeniu pewnego wysiłku i wyrobieniu sobie odpowiednich nawyków, dieta eliminacyjna okazuje się być dość schematyczna w swoich założeniach i pacjent ją stosujący już po kilku tygodniach nie będzie miał problemów z samodzielnym przygotowywaniem posiłków dostosowanych do swojej alergii czy uczulenia.

Wadą diet eliminacyjnych jest z pewnością konieczność rezygnacji z konkretnego pokarmu – być może nawet ulubionego elementu żywienia (tak często ujmują to pacjenci chorujący na celiakię). Dodatkowo zamienniki mogą nie być tak smaczne, jak oryginał, a kontrola pożywienia pod względem zawartości glutenu, laktozy czy innego alergenu może być zdecydowanie trudna poza domem. Co prawda większość restauracji i producentów żywności informuje o obecności alergenów w konkretnych daniach i produktach, jednak trzeba wziąć pod uwagę to, że mogą być one przygotowane w środowisku, w którym będą miały kontakt z alergenem. Warto mieć jednak na uwadze cel, jaki przyświeca stosowaniu diety eliminacyjnej, a więc własne zdrowie.

Dieta eliminacyjna na odchudzanie – czy to dobry pomysł?

Obecnie diety eliminacyjne często utożsamiane są również z metodą na zredukowanie masy ciała.  Tak, jak zostało to już wspomniane, przy dietach eliminacyjnych mogą jednak powstać niedobory pokarmowe – w związku z czym nie poleca się stosowania diety hipoalergicznej do uzyskania spadku wagi. Jedną z popularniejszych diet na odchudzanie, która w swoich założeniach ma eliminację wielu składników odżywczych, jest dieta ketogeniczna. Wedle tego typu jadłospisu osoba odchudzająca się powinna spożywać głównie tłuszcze, unikając węglowodanów i – w mniejszym stopniu – białek. Niestety, stosowana bez kontroli lekarza i bez wykonywania badań laboratoryjnych, może prowadzić do szeregu komplikacji, takich jak niedobory składników mineralnych, anemia czy wzrost poziomu „złego” cholesterolu. Pamiętajmy więc, że wszystkie programy żywieniowe należy stosować z głową (zwłaszcza, jeśli mają one na celu redukcję masy ciała) i po konsultacji ze specjalistą!